Քաղաքական ազատագրությունն ու կենցաղը խորհրդահայ վիպագրության մեջ. Երկիր Նայիրի և Այրվող այգեստաններ

 

Արխիվային նյութեր

1. ՀԱԱ, ֆ. 477, ց. 1, գ. 1, թթ. 108-152:
2. ԳԱԹ, Գուրգեն Մահարու ֆոնդ, թիվ 142:
3. Մատենադարան, Հովհաննիսյանի ֆոնդ, թղթ. 2442, վավ. 1ա:

Գրքեր

1. Աբեղյան, Մանուկ «Տաղաչափության զարգացումը Չարենցի և ուրիշների բանաստեղծության մեջ», Երկեր, հ. Ե (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1971), էջ 421-444:

2. Ա-Դո (Հովհաննես Տեր-Մարտիրոսյան), Մեծ դէպքերը Վասպուրականում 1914-1915 թւականներին (Երևան: Լոյս, 1917):

3. Ալեքսանդրյան, Արտաշես, Պատանի Չարենցի հետ (Երևան: Սովետական գրող, 1979):

4. Ալեքսանյան, Աշոտ, «Ե. Չարենցի «Երկիր Նաիրին» և եվրոպական վիպական ավանդույթը», ըստ` Չարենցյան ընթերցումներ 10 (Երևան: ԵՊՀ, 2017), էջ 161-203:

5. Աղաբաբյան, Սուրեն, ««Երկիր Նաիրի» վեպը», ըստ` Եղիշե Չարենցի ստեղծագործությունը. Հոդվածների ժողովածու (Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ, 1957), էջ 82-143:

6. Աղաբաբյան, Սուրեն, Եղիշե Չարենց, գիրք առաջին (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1973):

7. Աղաբաբյան, Սուրեն, Հայ սովետական գրականության պատմություն, հ. 1 (Երևան: Հայկական ՍՍՀ ԳԱ, 1986):

8. Աճառյան, Հրաչյա Տաճկահայոց հարցի պատմութիւնը (սկզբից մինչեւ 1915 թ.) (Նոր-Նախիջեւան, Տպ. Աւագեանի, 1915):

9. Անանյան, Գառնիկ, Հրապարակախոսություն և քննադատություն (Երևան: ԵՊՀ, 1996), էջ 319-340:

10. Բոդոսյան, Սիլվա, Գուրգեն Մահարի (Երևան: Հայկական ՍՍՀ ԳԱԱ, 1981):
11. Բոդոսյան, Սիլվա, ««Երկիր Նաիրի» վեպի ժանրային բնույթը», ըստ` Չարենցյան ընթերցումներ 5 (Երևան: ԵՊՀ, 1988), էջ 388-298:

12. Գասպարյան, Դավիթ, Եղիշե Չարենցը և 1920-ական թվականների սովետահայ պոեզիան (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1983), էջ 117-188:

13. Գասպարյան, Դավիթ, Փակ դռների գաղտնիքը (Երևան: Ապոլոն, 1994):
14. Գրիգորյան, Սեյրան, Բանասիրություն և բանավեճ (Երևան: Զանգակ-97, 2002), էջ 71-85:
15. 15. Դանիելյան, Վահրամ, ««Երկիր Նաիրի» վեպի «Երկրորդ հրատարակության առթիվ» առաջաբանի հետքերով», ըստ` Չարենցյան ընթերցումներ 10  (Երևան: ԵՊՀ, 2017), էջ 357-369:

16. Դաշտենց, Խաչիկ, Խոդեդան (Երևան: Հայպետհրատ, 1956):
17. Դարբինեան, Արտակ, Հայ ազատագրական շարժման օրերէն (Յուշեր 1890էն 1940) (Փարիզ: Հայ ազգային հիմնադրամ, 1947):

18. Դարբինեան, Ռուբէն, Բօլշեւիզմը եւ Հայաստանը (Իզմիր: Սևան, 1922):
19. Դվոյան, Սիրանուշ, «Վաչե Սարգսյանի վերադարձը», ըստ` Վաչե Սարգսյան, Ակեղդամա. Անկրկնելի պատմություն (Երևան: Հովհաննիսյան ինստիտուտ, 2019), էջ 430-432:

20. Եազըճեան, Գևորգ, Կարսի 1920 թ. անկման խորքային պատճառները (Երևան: Հեղինակային, 2009):

21. Եղիազարյան, Ազատ, Պատմության երգեհոնը (Երևան: Տիգրան Մեծ, 2007):
22. Եղիշե Չարենց 80. Տարեգրություն, մատենագիտություն, ասույթներ (Երևան: Սովետական գրող, 1977):

23. Եղիշե Չարենցի անձնական գրադարան. մատենագիտություն (Երևան: Եղիշե Չարենցի տուն-թանգարան, 2022):

24. Երամյան, Համբարձում, Յուշարձան Վան-Վասպուրականի, հ. Ա (Ալեքսանդրիա: Արամ Գասապյան, 1929):

25. Երամյան, Համբարձում, Յուշարձան Վան-Վասպուրականի, հ. Բ (Ալեքսանդրիա: Արամ Ստեփանյան, 1929):

26. Զաքարյան, Ալմաստ, Եղիշե Չարենց. Կյանքը, գործը, ժամանակը, գիրք 1 (Երևան: ՀՀ ԳԱԱ, 1997):

27. Զոհրաբյան, Էդիկ, Սովետական Ռուսաստանը և հայ-թուրքական հարաբերությունները 1920-ական թթ. (Երևան: ԵՊՀ, 1979):

28. Զոհրաբյան, Էդիկ, 1920 թ. թուրք-հայկական պատերազմը և տերությունները (Երևան: Ոսկան Երևանցի, 1997):

29. Թամրազյան, Հրանտ, Եղիշե Չարենց Երևան: Սովետական գրող, 1981):
30. Թուրշյան, Հարություն, Սարդարապատի հերոսամարտը (Երևան: Հայաստան, 1965):

31. Կարապետյան, Հարություն, «Որոնելով Երկիր Նայիրին», ըստ` Ինքնություն 1 (Երևան: Հումանիտար հետազոտությունների հայկական կենտրոն, 1995), էջ 154-163:

32. Կարինյան, Արտաշես, Եղիշե Չարենց (հոդվածներ, հուշեր) (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1972):

33. Կիրակոսյան, Ջոն, Առաջին համաշխարհային պատերազմը և արևմտահայությունը (Երևան: Հայաստան, 1965):

34. Հակոբյան, Վահագն, Սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական հայ կազմակերպության ձևավորումը և առաջին քայլերը (Երևան, 2015):

35. Հակոբյան, Արարատ Կարսի մարզ (գյուղացիության պատմության ուրվագծեր). 1878 -1917 թթ. (Երևան: Ճարտարագետ, 2000):

36. Հայոց պատմություն, հ. 4, առաջին գիրք (Երևան: ՀՀ ԳԱԱ, 2010):
37. Հովհաննիսյան, Աշոտ, Նալբանդյանը և նրա ժամանակը, հ.1 (Երևան: Հայպետհրատ, 1955)
38. Հովհաննիսյան, Աշոտ, Նալբանդյանը և նրա ժամանակը, հ. 2 (Երևան: Հայպետհրատ, 1956):

39. Հովհաննիսյան, Աշոտ, Իսրայել Օրին և հայ ազատագրական գաղափարը / Israel Ory und die Armenische Befreiungsidee (Երևան: Հովհաննիսյան ինստիտուտ, 2016):

40. Հովհաննիսյան, Ռաֆիկ, Արևմտահայ ազգային-ազատագրական շարժումները և Կարինի «Պաշտպան հայրենյաց» կազմակերպությունը (Երևան: Հայկական ՍՍՌ ԳԱ, 1965):

41. Հուշեր Եղիշե Չարենցի մասին, գիրք 2 (Երևան: Սովետական գրող, 1986):
42. Ղորղանյան, Ստեփան, Կարսի մարզը Հայաստանի Հանրապետութեան կազմում (1919 Ապրիլ – 1920 Հոկտեմբեր). Կարսի նահանգապետ Ստեփան Ղորղանեանի յուշերը, Վլ. Յարութիւնեան (աշխ.) (Երևան։ Հեղ. հրատ․, 2018):

43. Մահարի, Գուրգեն, Այրվող այգեստաններ (Երևան: Ապոլոն, 2004):
44. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի ժողովածու, հ. 4 (Երևան: Հայաստան, 1979):
45. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 1 (Երևան: Անտարես, 2013):

46. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 4 (Երևան: Անտարես, 2015):

47. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 6 (Երևան: Անտարես, 2015):

48. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 9 (Երևան: Անտարես, 2016):

49. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 11 (Երևան: Անտարես, 2017):

50. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 15 (1) (Երևան: Անտարես, 2022):

51. Մահարի, Գուրգեն, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 15 (2) (Երևան: Անտարես, 2022):

52. Մալխասյան, Միքայել, Կարսի մարզի բնակչությունը (Երևան: ԵՊՀ, 2015):
53. Մալխասյանց, Ստեփան, Հայերէն բացատրական բառարան (Երևան: Հայկական ՍՍՌ Պետական հրատարակչություն, 1944):

54. Մատթէոսեան, Վարդան, ««Երկիր Նայիրի»` Կարսի անկումի սուգը», Գրական-բանասիրական ուսումնասիրութիւններ (Անթիլիաս: Գէորգ Մելիտինեցի գրական մրցանակի հրատ. թիւ 70, 2009), էջ 104-127:

55. Մուրադյան, Սամվել, «Ինքնակերպավորված Չարենցը «Երկիր Նաիրի» վեպում և Կարսի անկումը նրա հայացքով», ըստ` Չարենցյան ընթերցումներ 10 (Երևան: ԵՊՀ, 2017), էջ 53-91:

56. Յուշեր Արմենակ Եկարեանի (Կահիրե: Նոր աստղ, 1947):
57. Ներսեսյան, Նորա Ն., Որբաքաղաքը. Նպաստամատույց աշխատողներ, կոմիսարներ և «Նոր Հայաստանը կառուցողներ». Ալեքսանդրապոլ / Լենինական. 1919-1931, Հասմիկ Հարությունյան (թրգմ.) (Երևան: Հովհաննիսյան ինստիտուտ, 2018):
58. Նշանեան, Մարկ, Պատկեր, պատում, պատմութիւն, հ. 1 (Երևան: Ակտուալ արվեստ. Հովհաննիսյան ինստիտուտ, 2015):

59. Նշանեան, Մարկ, Պատկեր, պատում, պատմութիւն, հ. 2 (Երևան: Ակտուալ արավեստ. Հովհաննիսյան ինստիտուտ, 2016):

60. Սարդարյան, Կտրիճ, Հայաստանը համաշխարհային հեղափոխության արևելյան խաչմերուկում (ինչպե՞ս կործանվեց հայաստանի հանրապետությունը) (Երևան: 2006):

61. Շահինեան, Գրիգոր, Գուրգէն Մահարի վաթսունի հանգրուանին (Բեյրութ: Մշակ, 1964):

62. Շահնազարյան, Իրինա, «Արվեստ և քաղաքականություն. Չարենցի և Հովհաննիսյանի միջև 1920-ականների մի բանավեճի շուրջ», ըստ՝ Չարենցը և իր ժամանակաշրջանը (գիտաժողովի նյութեր) (Երևան: Ե. Չարենցի տուն- թանգարան, 2019), էջ 107-119:

63. Շահնուր, Շահան, Նամականի, հ. 2, Գրիգոր Քեոսեյան (խմբ.) (Մայրենի, 2004):

64. Ոսկանյան, Աշոտ, Չարենցի ժամանակը (ոգու մասին) (Երևան: Փրինթինֆո- Ակտուալ արվեստ, 2017):

65. Չարենց, Եղիշե, Երկերի ժողովածու, հ. 2 (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1963):
66. Չարենց, Եղիշե, Երկերի ժողովածու, հ. 5 (Երևան: ՀՍՍՌ ԳԱ, 1966):
67. Չարենց, Եղիշե, Երկերի ժողովածու, հ. 6 (Երևան: ՀՍՍՀ ԳԱ, 1967):
68. Պըլտեան, Գրիգոր, Հայկական ֆուտուրիզմ (Երևան: Սարգիս Խաչենց- Փրինթինֆո, 2009):

69. Պողոսյան, Արտաշես, Սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները Կարսի մարզում. 1878-1920 (Երևան: Հայաստանի պետական հրատարակչություն, 1961):

70. Ռուբէն, Հայ յեղափոխականի մը յիշատակները, հատոր Ա (Լոս Անանջելես: Հորիզոն, 1952):

71. Ցետկին, Կլարա, Հիշողություններ Լենինի մասին (Երևան: Հայպետհրատ, 1955):

72. Փազազեան, Վահան, Իմ յուշերը, հ.1 (Բոստոն: Հայրենիք, 1950):
73. Փազազեան, Վահան, Իմ յուշերը, հ. 2 (Բոստոն: Համազգային, 1952):
74. Փազազեան, Վահան, Իմ յուշերը, հ.1 (Կահիրե: Հուսաբեր, 195տ):
75. Փափազյան, Վրթանես, Երկերի ժողովածու, հ. 5 (Երևան: Հայպետհրատ, 1959):

76. Քալանթարյան, Ժենյա, «Չարենցի «Երկիր Նաիրի» երկի առանձնահատկությունները», ըստ` Չարենցյան ընթերցումներ 1 (Երևան: ԵՊՀ, 1973), էջ 129:

77. Քալանթարյան, Ժենյա, Եղիշե Չարենց (Երևան: ԵՊՀ, 2012):
78. Abrahamayn, Levon, Armenian Identity in a Changing World (Costa Mesa, Mazda, 2006):

79. Anderson, Benedict, Imagined Communities: Reflections on the Origin and

Spread of Nationalism (London, New York: Verso, 2006):

80. Armstrong, Nancy, Desire and Domestic Fiction. A Political History of the

Novel (New York, Oxford: Oxford University Press, 1987):

4 5

81. Barsoumian, Hagop, «The Eastern Question and the Tanzimat Era», ըստ`

Armenian People from Ancient to Modern Times, Richard G. Hovannisian

(խմբ.), հ. 2 (New York: St. Martin’s Press, 1997), էջ 175-202:

82. Boym, Svetlana, Death in Quotation Marks (London: Harvard University,

1991):

83. Dvoyan, Siranush, «Representation of Loss in French-Armenian Diaspora

Literature», ըստ` Critical Approaches to Armenian Identity in the 21st Century:

Vulnerability, Resilence and Transformation (Istanbul: Hrand Dink Foundation,

2021), էջ 248-256:

84. Eagleton, Terry, Literary Theory: An Introduction (Oxford: University of

Minessota Press, 2005):

85. Eagleton, Terry, Marxism and Literary Criticism (London: Routledge, 2002):
86. Geuss, Raymond, History and Illusion in Politics (Cambridge University Press,

2001):

87. Geuss, Raymond, Politics and the Imagination (Princeton University Press,

2010):

88. Hovannisian, Richard G., Armenia on the Road to Independence (Berkeley:

University of California Press, 1967):

89. Hovannisian, Richard G., The Republic of Armenia. The First Year, 1918-

1919, հ. 1 (Berkeley: University of California Press, 1971):

90. Hovannisian, Richard G., The Republic of Armenia. From Versailles to

London, 1919-1920, հ. 2 (Berkeley: University of California Press, 1982):

91. Hovannisian, Richard G., The Republic of Armenia. From London to Sèvres to

London, February-August 1920, հ. 3 (Berkeley: University of California Press,

1996:)

92. Hovannisian, Richard G., The Republic of Armenia. Between Crescent and

Sickle: Partition and Sovietization, հ. 4 (Berkeley: University of California

Press, 1996):

93. Luka

́cs, Georg, The Theory of the Novel. A Historico-philosophical Essay on

the Forms of Great Epic Literature, Anna Bostock (թրգմ.) (London: Merlin

Press, 1971):

94. Nichanian, Marc, «The Flames of Van», ըստ` Richard G. Hovannisian (խմբ.),

Armenian Van/Vaspurakan (California: Mazda Paublisher, 2000), էջ 259-296:

95. Nichanian, Marc, Writers of Disaster. Armenian Literature in the Twentieth

Century, The National Revolution, հ. 1 (Princeton &London, Gomidas Institute,

2002):

96. Peroomian, Rubina, «Kars in the Armenian Liberation Movement», ըստ`

Richard G. Hovannisian (խմբ.), Armenian Kars and Ani (California: Mazda

Paublisher, 2011), էջ 245-272:

97. Tölölyan, Khachig, «Terrorism in Modern Armenian Political Culture», ըստ`

Leonard Weinberg (խմբ.), Political Parties and Terrorist Groups (Frank Cass,

1992), էջ 8-23:98. Walker, Christopher, «Kars in the Russo-Turkish Wars of the Nineteenth

Cantury», ըստ` Richard G. Hovannisian (խմբ.), Armenian Kars and Ani

(California: Mazda Paublisher, 2011), էջ 207-222:

99. Бахтин, Михаил, Проблемы творчество Достоевского (Ленинград: Прибой,

1929):

100. Бахтин, Михаил, Творчество Франсуа Рабле и народная культура

средневековья и ренессанса (Москва: Художественная литература, 1965):

101. Бахтин, Михаил, Эпос и роман. Сборник (Санкт-Петербург: Азбука, 2000):
102. Бахтин, Михаил, Проблемы поэтики Достоевского, Работы 1960—

1970 гг., ըստ` Собрание сочинений, հ. 6 (Москва: Русские словари, Языки

славянской культуры, 2002):

103. Григорян, Арам, «Идентификация национального сознания и армянская

литература ХХ века», ըստ` Ինքնություն 1 (Երևան: Հումանիտար

հետազոտությունների հայկական կենտրոն, 1995), էջ 164-172:

104. Лотман, Юрий, Успенский, Борис, «Миф-имя-культура», ըստ` Юрий

Лотман, Избранные статьи в трех томах, Статьи по семиотике и

топологии культуры, հ. 1 (Таллин: Александра, 1992):

105. Мелетинский, Елеазар, Поэтика мифа (Москва: Наука, 1976):
106. Рикёр, Поль, Время и рассказ, Т.В. Славко (թրգմ.), հ. 1, (Москва-Санкт-

Петербург: CEU, 2000); հ. 2 (Москва-Санкт-Петербург: CEU, 2000):

107. Рикёр, Поль, Память, история, забвение, И. И. Блауберг, И. С. Вдовина,

О. И. Мачулъская, Г. М. Тавризян (թրգմ.) (Москва: Издательство

гуманитарной литературы, 2004):

108. Шагинян, Мариетта, «Предисловие редактора», ըստ` Егише Чаренц,

Страна Наири, թրգմ. Л. Хачатрянц (Москва-Ленинград: Государственное

издательство, 1926), էջ 3-6:

109. Шагинян, Мариетта, «Страна Наири», ըստ` Егише Чаренц, Страна Наири

(Ереван: Айпетрат, 1960), էջ 3-6:

110. Ricœur, Paul, La mémoire, l’histoire, l’oubli (Paris: Seuil, 2000):
111. Ricœur, Paul, Temps et récit, հ. 1 (Paris: Le Seul, 1983):
112. Ricœur, Paul, Temps et récit , հ. 2 (Paris: Le Seul, 1984):

Հոդվածներ

1. Ալազան, Վահրամ, «Տարօրինակ տարեգրություն», Սովետական

գրականություն, 1960, թիվ 9, էջ 115-138:

2. Աղաբաբյան, Սուրեն, «ժողովրդի հերոսական ոգու կանչը», Սովետական

գրականություն, 1962, թիվ 10, էջ 122-140:

3. Աղաբաբյան, Սուրեն, «Կյանքի և պատմության ուղիներում», Սովետական

գրականություն, 1963, թիվ 6, էջ 90-107:

4. Աղաբաբյան, Սուրեն, «Կյանքի և պատմության ուղիներում», Սովետական

գրականություն, 1963, թիվ 7, էջ 114-129:

6 5. Աղաբաբյան, Սուրեն, «Վիպասքի նոր տարբերակը», Գրական թերթ, 29

օգոստոսի 1980 թ.:

6. Աճեմյան, Գեորգ, «Ազատութիւնը որպէս բռնութիւն. Գուրգէն Մահարիի

«Այրուող այգեստաններու» առիթով», Սփյուռք, 27 օգոստոսի 1967 թ.:

7. Անանյան, Գառնիկ, «Դարձյալ «Այրվող այգեստանների» մասին»,

Վարուժան, մայիս-հունիս 1994 թ.:

8. Արամ, «Յուշեր», Հայրենիք, 1922, թիվ 2, էջ 24-31; 1923, թիվ 3, էջ 49-57; թիվ

4, էջ 81-89; թիվ 5, էջ 78-89; թիվ 6, էջ 77-89; թիվ 7, էջ 186-201; թիվ 9, էջ 83-

93; թիվ 10, էջ 127-137; թիվ 11, էջ 119-136; թիվ 12, էջ 102-127:

9. Արզումանյան, Սևակ, «Դրական հերոսի պրոբլեմը», Սովետական

գրականություն, 1959, թիվ 9, էջ 107-119:

10. Արզումանյան, Սևակ, «Վեպը կյանքի խտացված պատկերն է», Սովետական

գրականություն, 1960, թիվ 7, էջ 144-160

11. Գալստյան, Աննա, «Ադո Ադոյանի որբական կոմունիզմը», Հայկական

արդիությունների ուսումնասիրման նախագիծ, https://bit.ly/3iiuRKm, այց` 10

օգոստոսի 2022 թ.:

12. «Գրողի եւ գրականագետի նամակագրութիւնը», Բազմավէպ, 2005, թիվ 1-4,

էջ 22-25:

13. Գրիգորյան, Աշոտ, «Ժան-Ժակ Ռուսոն և նոր «բարոյական կյանքի» հույսերն

ու տագնապները. Միքայել Նալբանդյան և Հովհաննես Չամուռճյան»,

Հայկական արդիությունների ուսումնասիրման նախագիծ,

https://bit.ly/3VTVsv3, այց` 12 դեկտեմբերի 2022 թ.:

14. Գրիգորյան, Սեյրան, «Պատեհապաշտ մահարիպաշտություն», Վարուժան,

մարտ-ապրիլ 1994 թ.:

15. Դանիելյան, Վահրամ, «Ձանձրույթը որպես կարսյան կեցության մետաֆոր

ըստ Եղիշե Չարենցի և Օրհան Փամուկի վեպերի», https://bit.ly/3Xb5b0Z,

այց` 23 դեկտեմբերի 2021 թ.:

16. Դարբինյան, Ռուբեն, «Հայ քաղաքական մտքի դեգերումները», Հայրենիք,

1922, թիվ 1, էջ 54-64, թիվ 2, էջ 55-64, 1923, թիվ 4, էջ 89-96, թիվ 5, էջ 89-95,

թիվ 6, էջ 89-96, թիվ 7, էջ 201-208, թիվ 8, էջ 123-128, թիվ 9, էջ 121-128, թիվ

10, 137-144, թիվ 11, էջ 137-144, թիվ 12, էջ 137-144:

17. «Դեկլարացիա երեքի», Խորհրդային Հայաստան, 6 հունիսի 1922 թ.:
18. Զաքարյան, Ալմաստ, «Մեր ասպետական, մեր հրաշագործ Գուրգեն

Մահարի», Հայաստանի հանարապետություն, 31 հուլիսի 1993 թ.:

19. Թիւթիւնճեան, Խոսրով, ««Այրուող այգեստաններ» (Գուրգէն Մահարի)»,

Նայիրի, 28 մայիսի, էջ 2-3; 25 հունիսի, էջ 2-3; 2 հուլիսի 1967 թ., էջ 2-3:

20. Թոփչյան, Էդուարդ, «Գրականությունը և արդի կյանքը», Սովետական

գրականություն, 1964, թիվ 4, էջ 121-145:

21. Թուրշյան, Հարություն ««Երկիր Նաիրիի» երկու կերպարի նախատիպերը»,

Սովետական գրականություն, 1967, թիվ 9, էջ 46-48:

22. «Ժողովրդին ծառայելը սովետական գրողների բարձր կոչումն է. ընկեր Ն. Ս.

Խրուշչովի ճառը գրողների երրորդ համագումարում. 1959 թվականի մայիսի

22-ին», Սովետական գրականություն, թիվ 6, 1959, էջ 7-25:

7 23. Իշխանյան, Ռաֆայել, «Ոտքդ զգույշ դիր հողին», Հայաստանի

Հանրապետություն, 8 հուլիսի 1994 թ.:

24. Իշխանյան, Ռաֆայել, «Հանդուրժողականությո՞ւն, թե՞

ամբողջատիրություն», Հայաստանի հանրապետություն, 16 օգոստոսի 1994

թ.:

25. Լալայեան, Երվանդ, «Գերդաստանի անդամների իրաւաբանական

յարաբերութիւնը», Ազգագրական հանդէս, 1896, թիվ Ա, էջ 289-296:

26. Լալայեան, Երվանդ, «Վան, Տոսպ և Հայոց ձոր. մարդաբանական համառօտ

տեղեկութիւններ», Ազգագրական հանդէս, 1910, գիրք XX, թիվ 2, 117-196:

27. «Լենինի նամակը Ադրբէջանի, Հայաստանի, Դաղստանի եւ Լեռնականների

ընկ. կոմունիստներին», Կոմունիստ, 10 մայիսի 1921 թ.:

28. «Խմբագրական. Գրողի սրբազան պարտականությունը», Սովետական

գրականություն, 1963, թիվ 4, էջ 114-120:

29. «Խմբագրության կողմից», Նորք, 1922, թիվ 1, էջ 5-6:
30. Կարինյան, Արտաշես, «Վտանգավոր սայթաքում («Ռոմանս անսեր» Յեղիշե

Չարենցի. Մոսկվա 1922)», Պայքար, 7 փետրվարի 1923 թ.:

31. Կարինյան, Արտաշես, «Պրոլետարական գրականության մասին»,Պայքար,

16 ապրիլի 1923 թ.:

32. Կարինյան, Արտաշես, «Չարենցը. Պրոզան», Խորհրդային Հայաստան, 30

օգոստոսի 1925 թ.:

33. Հախվերդյան, Լևոն, «Արդիականը և՛ թեմա է, և՛ ոճ», Սովետական

գրականություն, 1960, թիվ 8, էջ 117-133:

34. Հախվերդյան, Լևոն, «Մահարու գրական դրաման», Գրական թերթ, 12

նոյեմբերի 1993 թ.:

35. Հախումյան, Տիգրան, «Ի պաշտպանություն «չորրորդ աստիճանի

հոտենտոտի»», Խորհրդային Հայաստան, 27 հունիսի 1922 թ.:

36. Հակոբյան, Արարատ, «Կարսի մարզի գյուղացիական շարժումների

պատմությունից (XX դարի սկզբներին)», Բանբեր Երևանի համալսարանի,

1977, թիվ 2, էջ 228-235:

37. «ՀՍԳ Միության քարտուղարությունում», Գրական թերթ, 19 մայիսի 1967 թ.:
38. Հովհաննիսյան, Աշոտ, «Դաշնակցութեան իդեոլոգիայի ընթացիկ կուրսը»,

Նորք, 1923, թիվ 3, էջ 163-186:

39. Հովհաննիսյան, Աշոտ, «80-ական թվականների առաջին կեսի արևելահայ

ազգային նարոդնիկական խմբակները», Բանբեր Հայաստանի արխիվների,

1968, թիվ 2, էջ 127-146:

40. Հովհաննիսյան, Աշոտ, «Հնչակյանների կազմավորման գաղափարական

արմատները», Պատմա-բանասիրական հանդես, 1968, թիվ 2, էջ 17-39:

41. Հովհաննիսյան, Աշոտ, «Արևելահայ լիբերալիզմի և նարոդնիկության

ներհակությունները իննսունական թվականների սկզբին», Բանբեր

Հայաստանի արխիվների, 1969, թիվ 2, էջ 63-81:

42. Մահարի, Գուրգեն, «Մեծ որբերու հարցը», Ժողովուրդ, 13 նոյեմբերի 1918,

էջ 31:

43. Մահարի, Գուրգեն, «Անհետացած ոստանը»,Վերելք, 1933, թիվ 2-3, էջ 92-

106; թիվ 4, էջ 3-14; թիվ 5, էջ 3-9:

8 44. Մահարի, Գուրգեն, «Բալլադ կատվի մասին», Սովետական գրականություն,

1964, թիվ 1, էջ 57:

45. «Մահարու ներկայությունը», Գրական թերթ, 17 սեպտեմբերի 1993 թ.:
46. Մարտունի, Ալեքսանդր, «Պրոլետարական գրականության նվիրված

«Մուրճ» ամսագրի N1-ի առթիվ», Խորհրդային Հայաստան, 1, 2

դեկետեմբերի 1922 թ.:

47. Մխիթարյան, Արտաշես, «Գրականության գաղափարայնության հարցի

շուրջ», Սովետական գրականություն, 1964, թիվ 7, էջ 105-116:

48. Մխիթարյան, Մարգո, «Գրողը և պատմական ճշմարտությունը», Լրաբեր

հասարակական գիտությունների, 1967, թիվ 10, էջ:

49. «(*)Նայիրի», Նայիրի, 2 հուլիսի 1967, էջ 3:
50. Նավասարդյան, Վահան, «Ընկերվարական վարդապետութիւնը եւ Հ.Յ

դաշնակցութիւնը», Հայրենիք, 1923, թիվ 4, էջ 51-62:

51. Նշանեան, Մարկ, «Չարենց եւ յեղափոխութիւնը», Կամ, 2005, թիվ 6, էջ 79-

123:

52. Շահինեան, Գրիգոր, ««Երկիր Նայիրի», «Կեորէս», «Այրուող

այգեստաններ»», Ահեկան, թիվ 2, 1968, էջ 21-28:

53. Շահնազարյան, Իրինա, «Հարատևող հնի և հավակնոտ նորի միջև.

կենցաղի ու արվեստի արդիականցման փորձը 1920-ականների առաջին

կեսին», Հայկական արդիությունների ուսումնասիրման նախագիծ,

https://bit.ly/3Zb7cMF, այց` 10 դեկտեմբերի 2022:

54. Շանթ, Լևոն, «Ի՞նչ է ազգութիւնը», Հայրենիք, 1922, թիվ 2, էջ 13-22, 1923;

թիվ 4, էջ 62-89:

55. Չարենց, Եղիշե, «Արդի ռուսական պոեզիան», Պայքար, 16 ապրիլի 1923 թ.:
56. Սամուէլեան, Խաչիկ, «Հայ ընտանեկան պաշտամունքը (Տեսութիւն հայ

սովորութական իրաւունքից)», Ազգագրական հանդէս, 1904, Գիրք XII, էջ

203-234:

57. Սամուէլեան, Խաչիկ, «Հայոց ժառանգական իրաւունքը (Տեսութիւն հայ

սովորութական իրաւունքից)», Ազգագրական հանդէս, 1907, Գիրք XV, էջ 68-

84, Գիրք XVI, էջ 117-129:

58. Սամուէլյան, Խաչիկ, «Հայ նահապետական գերդաստանը (Տեսութիւն հայ

սովորութական իրաւունքից)», Արարատ, 1908, ԽԱ տարի, համար Բ, էջ 172-

182; ԽԱ տարի, համար Գ, էջ 263-275; ԽԱ տարի, համար Դ, էջ 396-407; ԽԱ

տարի, համար Է-Ը, էջ 633-649; ԽԱ տարի, համար Թ, էջ 764-780:

59. Սամուէլեան, Խաչիկ, «Մայրական իրաւունքը (Տեսութիւն հայ

սովորութական իրաւունքից)», Ազգագրական հանդէս, 1908, Գիրք XVII, էջ

127-141; 1908, Գիրք XVIII, էջ 60-90; 1910, Գիրք XIX, էջ 36-58:

60. Սևակ, Պարույր, «Դիմանկարի փոխարեն», Գրական թերթ, 21 նոյեմբերի

1969 թ.:

61. Վրացյան, Սիմոն, «Հայաստանի հանրապետութիւնը», Հայրենիք, 1922, թիվ

1, էջ 43-54; թիվ 2, էջ 45-55:

62. Տիմուս, «Յեղիշե Չարենցի դասախոսությունը (Ռուսական արդի

պոեզիան)», Խորհրդային Հայաստան, 13 ապրիլի 1923 թ.:

9 63. Տրոցկիյ, «Պոեզիայի ձևական շկոլան յեվ մարքսիզմը», Պայքար, 1923, թիվ

12-13, էջ 14-17:

64. Փափազեան, Վահան, «Անցած օրերից», Հայրենիք, 1924, թիվ 10, էջ 100-

119:

65. Փափազյան, Վրթանես, «Իրաւաբանական սովորութիւններ», Ազգագրական

հանդէս, 1889, թիվ Դ, II, էջ 253-26:

66. Քաջազնունի, Հովհաննես «Ազգ և հայրենիք», Հայրենիք, 1923, թիվ 7, էջ 83-

102; թիվ 8, էջ 56-64; թիվ 9, էջ 69-83; թիվ 11, էջ 79-96; թիվ 12, էջ 63-79;

1924, թիվ 3, էջ 100-114:

67. Доклад Первого секретаря ЦК КПСС тов. Хрущева Н.С. XX съезду

Коммунистической партии Советского Союза 25 февраля 1956 года,

առցանց` https://bit.ly/3IuGMPN, այց` 12 դեկտեմբերի 2022:

Բանախոսություններ

1. Ազատյան, Վարդան, ««Ծնողազուրկ ծննդից հետո». Որբություն,

քաղաքականություն, արվեստ» բանախոսությունը, https://bit.ly/3ikEf0a, այց`

10 դեկտեմբերի 2022:

2. Դվոյան, Սիրանուշ, «Մտավորական փորձառութուն և մտավորական

պատմություն», Բուն, https://bit.ly/3w2ODwV, այց` 12 դեկտեմբերի 2022:

3. «Հայկական ազգ-պետությո՞ւն, թե՞ ընտանիք-պետություն»,

https://bit.ly/3QkWUW1, այց` 12 դեկտեմբերի 2022 թ.:

10