2009 թվականին շրջանառության է դրվում Հայաստանի կենտրոնական բանկի կողմից հաստատված հարյուր հազար դրամանոց թղթադրամը: Թղթադրամի մի երեսին որպես կենտրոնական ֆիգուր պատկերված է Աբգար հինգերորդ թագավորը (նկ. 1), որի շուրջը…
Հայաստանի անկախությունն ունի ավելի քան երեսնամյա պատմություն։ Ի՞նչպիսին են այս պատմության ներսում ձևավորված անկախության ու պետության մեր ըմբռնումները։ Այս հարցը մեզ անխուսափելիորեն տանում է 1988 թվականին սկզբնավորված ղարաբաղյան շարժման…
Ամեն մի հայ նկարիչ, ով անդրադառնում է Ավարայրի թեմային, իրեն զգում է Վարդանի զինվորներից մեկը …. Մենք նկարիչներս, կուզենայինք, որ մեր գործերը նայելիս ճիշտ մեզ նման իրենց Վարդանանց շարքերում…
2009 թվականի հուլիսի 24-ին Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի խորհրդի որոշմամբ հանրապետությունում շրջանառության է դրվում մեկ հարյուր հազար անվանական արժեքով թղթադրամը: Առանձնապես աչքի է ընկնում երրորդ հանրապետության տնտեսական ու քաղաքական…
Նախաբան Դավիթ և Հակոբ Արզանով (կամ Արզանյանց) եղբայրներ Նախաբան Արդի հայ պետության մասին մերօրյա պատկերացումները մեծապես հենված են 5-րդ դարի հայ պատմագրությունից մեզ հասած հաղթանականերով ու պարտություններով պսակված պատմության…
Երևանի փողոցներում այսօր հաճախ կարելի է հանդիպել գրպանի սրբապատկեր վաճառող մուրացիկների։ Այս պատկերները բազմազան են իրենց ծագմամբ. սրանց շարքում լինում են ոչ միայն հայ եկեղեցում ավանդաբար օգտագործվող, այլև կաթոլիկ…
Նախաբան Լևոն Տեր-Պետրոսյան Աշոտ Բլեյան Նախաբան Հայաստանի անկախ պետականությունն ավելի քան երեսնամյա պատմություն ունի, ինչը միանգամայն աննախադեպ փաստ է հայ քաղաքական մտքի ու իրականության համար։ Այսօր հասկանալ այս պատմության…
1967-ին Աշոտ Հովհաննիսյանը հրատարակման համար Պատմության ինստիտուտի Նոր պատմության բաժնին է ներկայացնում իր Ուրվագծեր 19-րդ դարի երկրորդ կեսի արևելահայ հասարակական հոսանքների և հայ ազգային-քաղաքական կուսակցությունների պատմության գիրքը: Մեքենագիր ծավալուն…
Երկարաժամկետ կտրվածքով որքան ավելի սերտորեն են կապված պետական հաստատություններն ու դրանց հիմքում ընկած գաղափարաբանությունը առօրյա զգայական կյանքին ու դրանում խարսխված ժողովրդական բարքերին, այնքան թերևս ավելի շատ կարելի է խոսել…
Նախաբան Աշոտ Հովհաննիսյան Նախաբան 1960-ականների վերջին՝ բրեժնևյան «լճացման» տարիներին, ստալինիզմն իր վերհառնեցումն էր ապրում: Ստալինիզմը 1930-ականներին հաստատվել էր այդ թվում նաև կեղծելով հայ քաղաքական մտքի պատմությունը։ Հայաստանում 60-ականների վերջի…
Նախաբան Ղազարոս Աղայան Նախաբան Մասնավոր սեփականության խնդիրը դեռ վաղարդի ժամանակներից եվրոպական լուսավորիչների համար առանցքային տեղ է զբաղեցրել պետության քննարկումներում։ Հայ լուսավորիչները, իրենց հերթին, նույնպես անդրադարձել են այս հարցին, երբ…
Միապետի ինչպիսի՞ պատկեր է տալիս 19-րդ դարասկզբի հայ կերպարվեստը: 1800-ականների սկզբներին ռուս-թուրքական պատերազմում Ռուսական կայսրության հաղթանակն ուղենշում էր նրա տիրապետությունը Վրաստանի տարածքում, որտեղ գործում էր Հովնաթանյան նկարիչների ընտանիքը: Մասնավորապես…
19-րդ դարի առաջին կեսին ռուս-պարսկական պատերազմներում հաղթանակած Ցարական Ռուսաստանն իր տիրապետությունն էր հաստատում վրացաբնակ և հայաբնակ մի շարք վայրերում: Ստեղծվել էր քաղաքական նոր դրություն, որը հայ մտավորականության շրջանակում ըմբռնվում…
1988-ին Հայաստանի անկախությունը չի եղել Ղարաբաղ կոմիտեի և ՀՀՇ ղեկավարների քաղաքական օրակարգում։ Վերջիններիս առաջնահերթ և գերիշխող նպատակը Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորումն էր։ Անկախությունը Ղարաբաղյան խնդրի լուծման միջոց էր,…
Հայաստանի երրորդ հանրապետության հիմնադիր ղեկավարները, ելնելով 1988-ի հեղափոխական շարժումներից, անկախությունը Լեռնային Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմից դուրս բերելու և Հայաստանի հետ միավորելու գործոն են ըմբռնել։ Այսպես Հայաստանի Հանրապետության հիմնադրումը կապվել է…
1988 թվականի փետրվարի 20-ին սկզբնավորվեց Ղարաբաղյան Շարժումը՝ ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանի կազմից դուրս բերելու և Հայաստանի հետ վերամիավորելու քաղաքական նպատակով։ Շարժման տարբեր շրջափուլերում այս նպատակի իրագործման ուղիները թեև փոփոխվել են, բայց…
Վարդան Մամիկոնյանի ձիարձանը Երևանում բացվեց 1975 թվականին՝ դրա գեղարվեստական լուծումների մասին ընդլայն խոսակցությունների տեղիք տալով։ Սրանից մի տասնամյակ և ավել անց՝ 1992 թվականին, երբ Հայաստանը՝ իբրև անկախ հանրապետություն, Արցախյան…
1857-1865 թվականներին նկարիչ Ստեփանոս Ներսիսյանն իր գործունեությունը ծավալում էր Շուշիում։ Այստեղ ժամանելով իբրև Շուշիի հայոց թեմական դպրոցի նկարչություն առարկայի ուսուցիչ՝ արդի հայ նկարչության առաջնեկ գործիչն ակտիվորեն մասնակցում էր քաղաքի…
1835 թվականին Խաչատուր Աբովյանն իր դորպատյան կրթությունն ավարտելուց հետո Պետերբուրգում էր։ Նորավարտ լուսավորիչ հոգևորականն այստեղ հանգրվանել էր Արևելահայաստանում դպրոցական-կրթական հաստատություններ հիմնելու համար միջոցներ հայայթելու և իր լուսավորական գործունեությանն օժանդակ…
Այսօր հայ իրականության մեջ Ղազարոս Աղայանն առավելապես հիշվում է իբրև 19-րդ դարի լուսավորիչ, մանկավարժ ու հեքիաթագիր։ Սակայն 1890-ականներից, Աղայանը վարել է նաև ակտիվ հասարակական-քաղաքական գործունեություն, հարել հնչակյան կուսակցությանը, որն…
19-րդ դարի հայ քաղաքական մտքի ուսումնասիրության տեսանկյունից արժեքավոր է Ղազարոս Աղայանի կուսակցական գործունեությունը։ Վերջինս, ներգրավված է եղել ազատագրության և անգամ անկախ պետականության խնդիր դնող հնչակյան կուսակցության գործունեության մեջ և…
19-րդ դարի վերջի հայ ազգային կուսակցություններին միավորող կետերից մեկն այն էր, որ դրանք հենվել են նախընթաց շրջանների հայ լուսավորիչների քաղաքականության ու պետության ըմբռնումների վրա` փորձելով դրանք կյանքի կոչել։ Լուսավորական…
1967-ին Հովհաննիսյանի՝ հրատարակման ներկայացված Ուրվագծեր 19-րդ դարի երկրորդ կեսի արևելահայ հասարակական հոսանքների և հայ ազգային-քաղաքական կուսակցությունների պատմության հատորը հայտնվեց գիտական ու քաղաքական քննադատության նշանակետում: Վերանայելով դեռևս 1920-ականների վերջին հաստատված…
1967-ին գրված Աշոտ Հովհաննիսյանի Ուրվագծեր 19-րդ դարի երկրորդ կեսի արևելահայ հասարակական հոսանքների և ազգային քաղաքական կուսակցությունների պատմության հատորը Գիտությունների ակադեմիայի Պատմության ինստիտուտին հրատարակման ներկայացվելուց հետո դարձավ քաղաքական ու գիտական…
Աշոտ Հովհաննիսյանը Գիտությունների ակադեմիայի Պատմության ինստիտուտի Նոր բաժնին հրատարակման ներկայացրեց իր Ուրվագծեր 19-րդ դարի երկրորդ կեսի արևելահայ հասարակական հոսանքների և ազգային քաղաքական կուսակցությունների պատմության հատորը 1967 թվականին: Թեպետ աշխատության…
(2025-2026) Մշակույթ և արդիականացում նախագծի հայեցակարգ Մշակույթ և արդիականացում նախագծի ուղենշային տեքստեր 1 Մշակույթ և արդիականացում նախագծի ուղենշային տեքստեր 2 Պետությունը բաղձանքի և կենցաղի միջև․ հայեցակարգ Վարդան…
Գիտաժողովը տարբեր դիտանկյուններից քննում է արդի պետականության ընկալումներն ու դրանց պատմական փոխակերպումները՝ կենտրոնանալով հայերի փորձառության վրա, բայց միաժամանակ բացահայտելով այդ փորձառությունը միջազգային համատեքստում։ Ի՞նչ բաղձանքներ են ընկած պետություն…
Ներածություն 1992 թվականի օգոստոսին Հայաստանի Հանրապետության նորաստեղծ բանակի պաշտպանության նախարար Վազգեն Սարգսյանը Արցախյան առաջին պատերազմի ճակատում ստեղծված ճգնաժամը հաղթահարելու համար մարտակոչ հնչեցրեց. Բոլոր կամավորականներին, իմ հրաշալի ընկերներին խնդրում…
Նախաբան Արդյո՞ք քաղաքականությունը պետք է հաշվի նսսակցության շարքերում վերականգնվեց միայն 1954-տի այն իրականության հետ, որտեղ գործում է: Առաջին հայացքից հարցն անտեղի կարող է թվալ: Եթե քաղաքականությունը գործադրվում է,…
